شیردوش ثابت و اهمیت آن در صنعت دامپروری

نیاز بشر و جوامع امروزی به انواع دام اعم از سبک و سنگین، اهمیت شغل دامداری و رعایت نکات سلامت دام را بیش ار پیش نموده است. فرایند دوشش شیر از دام و تهیه فرآورده‌های لبنی یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش‌ها در صنعت دامپروری است که عدم توجه کافی به آن می‌تواند کیفیت شیر و سلامت دام را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل تامین تجهیزات و اداوت استاندارد و مکانیزه در این صنعت از اهمیت بالایی برخوردار است.
یکی از اصلی‌ترین تجهیزات صنعت دامداری، دستگاه های شیردوش ثابت است که توسط یک تیم متخصص در محل دامداری‌های نیمه‌صنعتی و صنعتی نصب می‌شود و فرایند دوشیدن شیر از دام را برای دامداران تسهیل می‌سازد. عملکرد صحیح و بازدهی بالای این تجهیزات در گرو انتخاب صحیح آنها بر اساس نوع دام، محل پرورش دام و منطقه جغرافیایی دامداری است.

انواع دستگاه شیردوش ثابت بر اساس دام و به صورت زیر نام‌گذاری می‌شود:

• شیردوش ثابت گاو
• شیردوش ثابت بز
• شیردوش ثابت گوسفندی

انواع شیردوش‌ صنعتی ثابت در گاوداری‌ها

شیردوش‌های ثابت مناسب دامداری‌های صنعتی و با وسعت بالا می‌باشد و بر اساس عملکرد به دو نوع زیر تقسیم می‌شود:

• شیردوش ثابت رکوردی
• شیردوش ثابت با سیستم شستشو

هر یک از این دو نوع دستگاه شیر دوش در ادامه توضیح داده می شود:

شیردوش ثابت رکوردی

شیردوش ثابت شیشه رکوردری از جمله دستگاه های شیردوش صنعتی محسوب می‌شود که بعد از دستگاه‌های شیردوش دیجیتالی، به روزترین و مجهزترین مدل شیردوش ثابت است. در دستگاه‌های شیردوش ثابت رکوردری، به دلیلی وجود شیشه رکوردر، قابلیت رویت و رکوردگیری شیر به‌صورت مستقیم وجود دارد. امکان مشاهده و جدا دوشیده شدن شیر از دام‌های مختلف از جمله دیگر ویژگی‌های شیردوش ثابت رکوردری است که با جداسازی شیر دام‌ها از یکدیگر اهمیت رکوردگیری را نشان می‌دهد. جداسازی دوشش دام‌ها می توان بر اساس ویژگی‌های زیر انجام گیرد:

• شیر دام‌هایی که داروی آنتی‌بیوتیک مصرف کرده‌اند.
• شیر دوشیده شده‌ای که عفونی یا آغشته به خون است.
• شیر دام‌هایی که به تازگی زایمان کرده‌اند.

شیردوش ثابت با سیستم شستشو

شیردوش ثابت با سیستم شستشو از جمله ساده‌ترین و ارزان‌ترین دستگاه‌های ثابت شیردوشی هستند که در آن شیر دام دوشیده شده و مستقیما به محل جمع‌آوری شیر انتقال می‌یابد. در این نوع از دستگاه‌های شیردوش ثابت به دلیل عدم وجود شیشه رکوردر، نمی توان عملیات رکوردگیری، نمونه‌گیری را رویت شیر را انجام داد. از ویژگی‌های اصلی این دستگاه، می توان به سیستم شستشوی آن اشاره نمود.

اجزای اصلی شیردوش ثابت صنعتی

جتر شیردوش ثابت:

شستشوی خوشه‌های در شیردوش‌های ثابت صنعتی توسط جتر انجام می‌گیرد. جترها در انواع جترهای فندوقی، پلاستیکی و تمام استیل یافت می‌شوند که انتخاب صحیح آنها در کاهش آلودگی شیر بسیار موثر است.

• جتر فندوقی: این نوع از جترها به وسیله یک 5راهی پلاستیکی به سیستم شستشوی دستگاه شیردوش ثابت متصل می‌شود. معلق بودن این نوع جتر، باعث ایجاد مزاحمت در حین شیردوشی می‌شود.

• جتر پلاستیکی: در این نوع از جتر بر روی دیواره چال‌های دستگاه شیردوش نصب می‌شوند و توسط یک قطعه‌ موشکی مسیر آب را در شیردوش ثابت باز و بسته می‌کنند. احتمال شکستگی این نوع از جترها در فصل سرما به دلیل جنس پلاستیکی ان وجود دارد.
• جتر تمام استیل: جنس استیل این نوع از جترها، آن را به بهترین گزینه از نظر بهداشتی و استحکام تبدیل کرده است. تنها قطعه مصرفی در این نوع از جترها یک قطعه لاستیکی می‌باشد.

پولساتور شیردوش ثابت:

پولساتور دستگاه‌های شیردوش ثابت، با ایجاد ضربان در لاینرهای شیردوشی، وظیفه دوشش را بر عهده دارد. پولساتورها در دو نوع پنوماتیک و برقی در دستگاه های شیردوش ثابت وجود دارند.

• پولساتور پنوماتیک: عملکرد این از پولساتورها به میزان وکیوم آنها وابسته است، به‌طوریکه کاهش یا افزایش وکیوم، ضربان پولساتور را دچار خطا می‌کند و این موضوع خود باعث آسیب به سینه دام، ایجاد خطر برای سلامتی دام و تحمیل هزینه‌های جانبی به دامدار می‌شود. از آنجایی که شرایط خاص دامداری‌های صنعتی، مشکلات دستگاه‌های مکانیکی شیردوش‌های ثابت صنعتی و همچنین خطای نیروی انسانی دامداری‌ها، امکان تنطیم دقیق و کنترل میزان وکیوم را فراهم نمی‌سازد، استفاده از پولساتورهای پنوماتیک در دستگاه‌های ثابت شیروشی توصیه نمی‌شود. به همین دلیل این نوع از پولساتورها بیشتر در دستگاه‌های شیردوشی سیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• پولساتور برقی: عملکرد پولساتورهای برقی به میزان وکیوم وابسته نیست و در شرایطی که فشار وکیوم افزایش یابد بوبین داخل دستگاه کار نمی‌کند و فرایند دوشش متوقف می شود. علاوه بر این میزان وکیوم و ضربان پولساتور به‌وسیله برد‌های الکتریکی تنظیم می‌شود. به همین دلیل پولساتورهای برقی گزینه های بهتری برای استفاده در دستگاه‌های شیردوش ثابت هستند.

رسیور دستگاه شیردوش ثابت:

رسیور شیردوش‌های ثابت، محزنی از جنس شیشه یا استیل است که شیر دوشیده شده از طریق لوله‌های انتقال شیر به داخل آن ریخته و سپس به محل جمع‌اوری شیر منتقل می‌شود.
انواع رسیور شیردوشی ثابت در حجم‌های 32، 50، 70، 90 و 120 لیتری قابل ارائه است.

خرچنگی دستگاه شیردوش ثابت:

اولین مخزن جمع‌آوری شیر پس از دوشش، بخش خرچنگی دستگاه شیردوش ثابت است. بر روی کاسه خرچنگی معمولا 4 لوله اتصال به کاپ لاینر جهت ورود شیر و یک لوله اتصال برای خروج شیر دوشیده شده و انتقال آن به لوله‌های انتقال شیر قرار داده شده است. علاوه‌براین برروی خرچنگی یک 6 راهی از جنس پلاستیکی وجود دارد که 4 خروجی آن به کاپ و دو خروجی آن به پولساتور جهت ایجاد نبض متصل می‌شود.
در دستگاه شیردوش ثابت بهتر است از خرچنگی با حجم ذخیره شیر بالا استفاده شود تا دوشش دام بهتر انجام گیرد. در صورتی که حجم خرچنگی نسبت به میزان شیر دام کوچک باشد، خرچنگی سریعا پر شده و شیر به سینه دام برگشت داده می‌شود و در نهایت علاوه بر آسیب‌رسانی به سینه دام، فرایند شیردوشی نیز به درستی انجام نمی‌شود.
جنس درب خرچنگی در دستگاه‌های شیردوش ثابت معمولا پلی کربنات بوده و در دو نوع 150 سی‌سی گسترشی و 300 سی‌سی طرح گسترش وجود دارد.

کاپ یا شل شیردوش ثابت:

کاپ در دستگاه‌های شیردوش ثابت محفظه‌ای از جنس استیل است که لاینر داخل آن قرار می‌گیرد. لوله کوچک زاویه داری بر روی کاپ قرار دارد که وکیوم پمپ را به حدفاصل کاپ و لاینر منتقل می‌کند. از همین طریق و همچنین به کمک پولساتور عمل ضربان بر روی سینه دام ایجاد و سبب دوشش شیر می‌شود. کاپ‌های شیردوش ثابت در دو نوع پلاستیکی و استیلی وجود دارد که کاپ‌های پلاستیکی از وزن کمتری نسبت به کاپ‌های استیل برخوردارند اما کاپ‌های استیل معمولا از وزن ثابت و استانداردتری تبعیت می‌کنند و به همین دلیل استفاده از کاپ استیل نسبت به کاپ پلاستیکی ارجحیت دارد.

وکستوپ دستگاه شیردوش ثابت دامداری صنعتی:

لاینرهای دوتیکه یا اصطلاحا لاینرهای کوتاه به‌وسیله قطعه‌ای از جنس پلاستیک به نام وکستوپ به یکدیگر متصل می‌شوند. وکستوپ‌های دستگاه شیردوش ثابت در دو نوع ساده و تیغه‌دار وجود دارد. وکستوپ تیغه‌دار سرعت جریان شیر را کاهش داده و آن را تقسیم می‌کند.